خریدوفروش اسپرم، تخمک، جنین و اجاره رحم؛ یک کسبوکار ۲۰ میلیون تا ۴۰۰ میلیون تومانی. این خلاصه کسبوکار جدیدی است با نام «کار در منزل» که مخاطبانش را از میان زنان و مردان جوان ۱۸ تا ۳۱ ساله انتخاب میکند. در سایت «دیوار» تحت عنوان کار در منزل، در اینستاگرام با نام بستهبندی و اجاره رحم و در کانالهای تلگرامی که بعضیشان نزدیک به دو هزار دنبالکننده دارند، با عنوان فروش تخمک و اسپرم.
فروشندگان باید سونوگرافی نرمال و تاییدشده توسط پزشک معالج از نظر حجم و ذخیره هریک از تخمدانها داشته باشند، تاییدیه شناسنامه از دفترخانهای که به آنها معرفی میشود، اگر متاهلند باید رضایت مکتوب از همسر داشته باشند، در صورت نداشتن همسر، سند طلاق یا فوتنامه همسر و کپی از صفحات آن و تاییده پزشک متخصص اعصاب و روان. در همین کانالها افراد مشخصاتشان را آگهی کردهاند.
مثل مردی ۳۳ ساله با قد ۱۹۳، وزن ۷۳ که در یکی از کانالهای تلگرامی، رنگ چشم و مو، گروه خونی، تحصیلات و… خود را اعلام کرده است یا زنی ۲۹ ساله از مشهد. در همین کانال آگهی اجاره رحم هم دیده میشود، مبلغ پیشنهادی ۴۰۰ میلیون تومان و ماهانه ۹ میلیون تومان تا زایمان. اعضای یکی از این کانالها به دو هزار نفر هم میرسد.
نرخها متفاوت است، ۲۲ تا ۲۴ میلیون تومان برای اهدای تخمک و اسپرم و ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان برای رحم اجارهای. نرخ برخی بالاتر و برخی دیگر کمتر است. چه کسانی پشت این کانالها و صفحههای مجازیاند؟ دلالان. آنها با راهاندازی این گروهها، برای متقاضیان، تخمک و اسپرم، رحم و جنین پیدا میکنند. حتی گفته میشود هرکدام از این دلالان برای یک پزشک کار میکنند. در قسمت معرفی صفحههای اینستاگرامی فروش تخمک و اسپرم و اجاره رحم، نوشته شده: «هر ماه با از دست دادن تخمکها میتوانی کسب درآمد کنی.» درحالیکه پزشکان میگویند هر نفر در کل زندگی سه تا چهار بار میتواند اهدای تخمک داشته باشد و حتی ممکن است این اقدام، روی باروری خودشان هم تاثیر گذار باشد.
در استوریها و پستهای صفحههای اینستاگرامی، قیمتها آمده و حتی گاهی آگهیها فوری است و رنگ چشم و پوست فروشنده هم در اولویت قرار میگیرد: «فوری با پورسانت عالی، خوزستان، چشم رنگی.» آنها در تبلیغاتشان، این روش درآمدزایی را کمکخرج خانواده عنوان کردهاند. یکی از این دلالان در توضیح بیشتر به «هممیهن» میگوید که بریدگی و سوختگی، بخیه و زخم روی بدن جزو ممنوعیتهای اهداست.
اینکه فرد، ایرانی است یا مهاجر هم مسئله دیگری است که مورد توجه آنها قرار میگیرد: «اهدای تخمک یک پروسه ۱۲ روزه است، از روز دوم پریود شروع میشود، ۱۰ روز باید دارو مصرف کنید، روز یازدهم بدون داروست، روز دوازدهم روز اهدای تخمک است، ۱۰ دقیقه بیهوشی در اتاق عمل دارد و در این مدت، پزشک با سرنگ، تخمکها را از بدن بر میدارد.
بعد از به هوش آمدن، یک ساعت در بیمارستان میمانید، سپس مرخص میشوید. اهدای تخمک بدون درد، خونریزی، بخیه یا هرگونه جراحت و نقاهت است.» اینها توضیحات دلال است. او میگوید که این کار در دو مرکز خصوصی درمان ناباروری بهنامهای «م» و «الف» انجام میشود: «هزینهای از فرد اهداکننده گرفته نمیشود، او باید سه، چهار بار به مرکز رفتوآمد کند، هزینه این بخش با خود فروشنده است. بهمحض اهدای تخمک، ۲۰ میلیون تومان پرداخت میشود. برای اهدای جنین هم یک زوج، اسپرم و تخمکشان را میدهند و مبلغ ۵ روز بعد، زمانیکه جنین تشکیل شد، پول پرداخت میشود. برای اهدای جنین ۲۳ میلیون تومان پرداخت میشود.»
دلال ـ واسطهها را راه نمیدهیم
زهرا احمدی، مدیر دفتر مددکاری اجتماعی، مشاوره خانواده و امور بیماران رویان است و میگوید که هیچیک از این دلال- واسطهها را به دفترش راه نمیدهد. او میگوید که این افراد بیش از همه برای بخشهای خصوصی فعالیت میکنند و به همین دلیل سمت مراکز دولتی مانند رویان نمیآیند: «مواردی از مراجعه این افراد به دفتر مددکاری اجتماعی داشتهایم اما اصلاً آنها را پذیرش نکردیم و حتی گفتیم اگر از مرکز خارج نشوند، با حراست تماس میگیریم. در مرکز رویان دست این افراد بسته است.»
احمدی تاکید میکند که فعالیت دلال ـ واسطهها افزایش یافته و از طرف دیگر، فعالیت مراکز درمان ناباروری هم بالا رفته است. این مسئله اما شامل مراکز خصوصی نمیشود. مثل مرکز «م» که متصدی بخش اهدای تخمک میگوید که در جریان فعالیت این افراد است و از آنها تحت عنوان واسطه یاد میکند: «اینها واسطهاند اما اول باید با ما هماهنگ شوید، پولی به آنها ندهید و به حسابشان چیزی واریز نکنید.» او میگوید، کسانی که میخواهند اهدا کنند، باید اول ویزیت شوند، بعد همراه با همسر، پیش وکیل بروند و آنجا کارهای حقوقی را انجام دهند. مبلغ اعلامشده از سوی او برای اهدای تخمک، ۲۳ میلیون تومان است.
قبلاً در گزارشهای پراکنده، قیمت اهدای اسپرم ۸ میلیون تومان اعلام شده بود و هرچقدر میگذرد این قیمتها هم بالاتر میروند. آنها پولهای خوبی به جیب میزنند، مثلاً برای دلالی رحم اجارهای سودشان به بالای ۱۰۰ میلیون تومان میرسد. برخی متقاضیان از کشورهای دیگرند و این نرخ را بالاتر میبرد. قبل از این هم گزارشی منتشر شده بود که حکایت از تبلیغ فروش اسپرم مدلها، ورزشکاران و سلبریتیها داشت.
آنها حتی مدعی شده بودند که از اهداکننده اسپرم، تست هوش میگیرند و اگر نمرهاش ۱۲۰ به بالا بود، چند ده میلیون تومان پرداخت میکنند. روند چطور است؟ ابتدا متخصص زنان چند آزمایش مینویسد و سونوگرافی میکند، اگر تخمک مناسب باشد و توان باروری داشته باشد، تعدادی قرصهای هورمونی تجویز میکند. برای اهداکننده ۵ یا ۶ داروی هورمونی تزریق میکنند تا تخمکها با این داروهای هورمونی رشد کنند.
افزایش نیاز به تخمک و اسپرم اهدایی
شکلگیری شبکه گسترده فعالیت این دلالان، بهدلیل نیاز بالا به تخمک، اسپرم و… است؟ این سوالی است که احمدی، مدیر دفتر مددکاری رویان از پاسخ آن بیاطلاع است. او میگوید که باید در این زمینه پژوهشهای آماری صورت گیرد اما شواهد نشان میدهد که میزان نیاز به این تخمکها و اسپرمها پایین نیست.
یعنی افرادی هستند که درنهایت ناچارند برای بارور شدن از این تخمکها و اسپرمها استفاده کنند و البته تعدادشان هم کم نیست، هرچند میزان اهدا در مرکز رویان کم است اما در صورت آگاهسازی جامعه میتواند موارد اهدا را بالا ببرد: «به هر حال از یک طرف، مسئله درمان ناباروری و از طرف دیگر بالا رفتن سن ازدواج و توجه به این مسئله که تخمدانها تا یک زمانی فعالند و فولیکولها بارور میشوند، بنابراین عدهای مجبورند از این طریق که همان آیویاف است بارور شوند، یا اینکه به سمت فرزندخواندگی بروند. در این زمینه یک نظر واحد یا قانون مشخصی وجود ندارد. اما مسئله این است که دلال ـ واسطهها بازار غیرعادیای ایجاد کردهاند. این افراد به هر حال فعالند و توسط خود بیماران به این مراکز میآیند. همین دلالها اهداکننده را پیدا میکنند، به متقاضیان معرفی میکنند و بعداً بین خودشان پولی ردوبدل میشود. حتی شنیدهام که به فروشنده تخمک میگویند، شما هر ماه میتوانید اهدا کنید و پولی بابتش بگیرید.»
تبلیغ تحت عنوان کار در منزل
این دلالها فرمهای از قبل آمادهای برای آنهایی که با عنوان اهدا، تخمکهایشان را میفروشند، میفرستند. در این فرم، سوالها بسیاری پرسیده شده. آنها چون میدانند که مرکز رویان بخش مددکاری دارد، خیلی از اوقات خودشان را مددکار اجتماعی معرفی میکنند. احمدی میگوید که این فرمها، همان فرمهای مرکز رویان است.
به گفته او، مرکز رویان، متولی درمان ناباروری است و سالهاست در این حوزه فعالیت میکند، دستورالعملهای جهانی را بومیسازی کرده و خیلیوقتها نمایندگان مجلس برای تصویب لایحهها و… از این دستورالعملها استفاده میکنند تا قانونی بنویسند. همه اینها در شرایطی است که تخمک اهدایی، قانون مشخصی ندارد، یعنی برخلاف جنین اهدایی که معادل فرزندخواندگی بهشمار میرود برای اهدای تخمک و اسپرم، قوانین و دستورالعملهای مشخصی وجود ندارد.
منبع: